De maatschappij wordt steeds digitaler en afhankelijker van technologie. Het verandert de manier waarop wij leven, werken en leren. Hogescholen en universiteiten leiden mensen op voor leven en werken in een in toenemende mate onvoorspelbare, complexe, gedigitaliseerde en geglobaliseerde wereld. Een wereld waarin de arbeidsmarkt in hoog tempo verandert en waar de technologische ontwikkelingen elkaar in rap tempo opvolgen. Deze ontwikkelingen hebben impact op de manier waarop onderwijsinstellingen hun onderwijs kunnen inrichten en aanbieden. Het beeld dat technologie kan bijdragen aan het vergroten van de kwaliteit van het onderwijs en het slimmer en beter leren wordt gedeeld, maar de inspanningen die nodig zijn om deze digitale transformatie in de praktijk te brengen zijn soms lastig te overzien en/of ingrijpend voor de hele organisatie. Dit komt doordat er op veel fronten verandering nodig is om de potentie van de inzet van technologie maximaal te benutten. Dit vereist een goede visie en transformatiestrategie en –aanpak. Het doel is onderwijs van hoge kwaliteit te bieden, dat zo veel mogelijk op maat wordt aangeboden en dat studenten voorbereidt op een technologie-intensieve arbeidsmarkt.
Technologische ontwikkelingen bieden naast het vergroten van de kwaliteit van het onderwijs, ook kansen voor meer flexibiliteit, maatwerk en community-vorming in het onderwijs. Modularisering, microcredentialing, online afstandsonderwijs, mengvormen van face-to-face en online onderwijs (ook van andere dan de eigen instelling) komen steeds meer voor. Blended learning maakt met verschillende leervormen de leerervaring rijker, waarbij ICT wordt ingezet als hulpmiddel voor informatie- en kennisverwerving, de ontwikkeling van vaardigheden en het ondersteunen van het leren. Ook draagt ICT bij aan gemeenschapsvorming en samenwerkend leren door het ondersteunen van communicatie en samenwerking tussen studenten onderling, tussen studenten en docenten en met het werkveld (werkplekleren). Zeker beginnende studenten hebben belang bij binding en het deel kunnen uitmaken van een community. Dat draagt ook bij aan het vergroten van het studiesucces. Een hoogwaardige Digitale Leer- en Werk Omgeving (DLWO) ondersteunt actief studeren met digitaal onderwijsmateriaal, digitale opdrachten en digitale begeleiding en feedback.
De inzet van ICT in het primaire onderwijsproces en meer flexibiliteit in het onderwijsprogramma hebben ook invloed op de manier waarop het onderwijsproces georganiseerd wordt. Denk bijvoorbeeld aan logistieke processen, zoals aanmelding en inschrijving van studenten, inschrijving op tentamens, inzicht in de studievoortgang (voor zowel studenten als docenten), planning en roostering van onderwijs en toetsing. Om ervoor te zorgen dat een onderwijsinstelling onderwijsinnovatie kan ondersteunen is het noodzakelijk om ook de juiste ICT-ondersteuning te realiseren voor deze nieuwe/aangepaste logistieke processen.
Tot slot leidt een toename van de inzet van ICT in het primaire onderwijsproces en in de administratieve en logistieke processen tot een toename van beschikbare data over het leergedrag van studenten, studiesucces, leerrendement, etc. Met behulp van learning analytics kan betekenis worden gegeven aan deze data en kunnen op basis hiervan studenten beter worden voorgelicht en begeleid. Echter, privacyaspecten en ethische dilemma’s spelen hierbij een belangrijke rol. Wij onderkennen dat de inzet van learning analytics veelbelovend is, maar wel vraagt om een doordachte aanpak met aandacht voor de impact op organisatie, docenten en studenten en aandacht voor ethiek en niet-technische overwegingen en dilemma’s.
Onze aanpak
Hogescholen en universiteiten staan voor de uitdaging om bij digitale transformaties de verandering van hun organisatie, docenten, studenten en medewerkers succesvol en ‘in control’ uit te voeren. Het gaat bij dergelijke trajecten niet om een radicale verandering in één keer, maar om de organisatie en mensen stapsgewijs naar een hoger niveau te krijgen. De gerichte inzet van technologie moet een plek krijgen in het instellingsplan en het onderwijsmodel. Onderwijsprocessen en logistieke processen moeten worden aangepast en bovenal moeten docenten en ondersteunend personeel de overtuiging, competenties en vaardigheden hebben om ICT ook op een goede en natuurlijke wijze te kunnen gebruiken. Docenten moeten bijvoorbeeld worden ondersteund op gebieden als online didactiek, instructional design, video en social media. Het op een dergelijke manier integraal veranderen van de onderwijsinstelling en haar mensen om de potentie van de inzet van ICT maximaal te kunnen benutten noemen wij ‘digitale transformatie’. Onze integrale aanpak van digitale transformatie in het onderwijs is schematisch weergegeven in figuur 1.
Figuur 1: Digitale transformatie in het onderwijs
Klik hier om de afbeelding te vergroten.
Gefaseerde en stapsgewijze aanpak
In onze aanpak nemen we het onderwijsmodel, organisatie-inrichting, processen, IT en mensen mee in de transformatie. We onderscheiden vijf fases in onze aanpak, welke ook als losse fases in te zetten zijn:
Figuur 2: Gefaseerde en stapsgewijze aanpak
Klik hier om de afbeelding te vergroten.
VKA als katalysator van uw digitale transformatie-traject
We kunnen u op verschillende momenten in het transformatieproces en in verschillende rollen van dienst zijn. Zo kunnen we u ontzorgen door regievoering op de uitvoering van het hele traject, maar bieden wij ook ondersteuning bij losse fases van een digitale transformatie en bijbehorende activiteiten. Denk daarbij aan meedenken met de ontwikkeling van het onderwijsmodel, het opstellen of toetsen van een informatieplan/-beleid, onderzoek naar de volwassenheid van de ICT-besturing, uitvoeren van een benchmark, functionaris gegevensbescherming a.i. enzovoort.
We vervullen rollen als adviseur, kwartiermaker, programmamanager, adviseur, sparringpartner en/of coach voor medewerkers, management en directie. Onze adviseurs beschikken over jarenlange ervaring in het onderwijs en de juiste competenties om te schakelen tussen technische, politiek-bestuurlijke en organisatorische vraagstukken. Hierdoor zijn zij in staat om de impact van IT op de organisatieonderdelen en vice versa te bepalen en samenhang te organiseren.
Digitale transformatie-trajecten doen wij niet voor, maar samen met de mensen in uw organisatie. We brengen mensen op alle niveaus in beweging door hen eigenaar te maken van de verandering. Op deze manier levert VKA meerwaarde in de kwaliteit van de resultaten en zijn de medewerkers in staat om de beweging zelfstandig voort te zetten.